Hafızlık tespit sınavı değerlendirme kriterleri



Bir rahmet ve hidayet rehberi olarak gönderilen
yüce kitabımız Kur’an-ı Kerim’in okunması,
ezberlenmesi, yazılması, anlaşılması, Hz. Peygamberin
(s.a.s) “Sizin en hayırlınız, Kuran’ı öğrenen ve
öğreteninizdir." (Buhârî, Fezâilü’l–Kur’ân, 21)
ifadesiyle, en hayırlı amellerdendir. Kur’an-ı Kerim’in
ilk hafızı olarak Hz. Muhammed’in (s.a.s) teşvikiyle
süregelen ve tarihiseyri içerisinde kurumsallaşan hafızlık
eğitimi, bu amellerin başında yer almaktadır.
Hafızlık yapmak isteyenler için kurslar
düzenlemek, 6002 sayılı kanunla Diyanet İşleri
Başkanlığı’nın temel görevleri arasında yer almıştır.
Diyanet İşleri Başkanlığı, gerek yaygın din eğitimi
hizmetlerinden biri olarak, gerekse Başkanlığın önemli
insan kaynaklarından biri olarak hafızlık eğitiminin;
anlam ve önemine uygun bir biçimde canlı tutulması,
kalıcı ve sürekli hale getirilmesi, niteliğinin artırılmasına
yönelik çalışmalara büyük önem vermektedir. Bu
çalışmalar kapsamında; hazırlık, ezber ve pekiştirme
dönemlerinden oluşan ve içerik olarak, Kur’an-ı Kerim,
Dini Bilgiler ve Sosyal Etkinlik ve Rehberlik derslerinin
yer aldığı hafızlık eğitim programları ve programda
öngörülen hedef ve kazanımlara uygun materyaller
geliştirilmektedir.

Hafızlık eğitiminin sağlıklı bir şekilde
sürdürülmesi ve yürütülmesinde Hafızlık Eğitim
Programı ve Hafızlık Takip Komisyonu kadar, Hafızlık
Tespit Sınavı da büyük önem arz etmekte ve hafızlık
sürecinin ana unsurları arasında yer almaktadır. Bu
sebeple; hem hafızlık eğitim sürecini tamamlayan
öğrencilerin yeterliklerinin sağlıklı bir ölçme ve
değerlendirme çerçevesinde tespit edilmesine, hem de
hafızlık eğitimine devam eden öğrencilere rehberlikte
bulunmak üzere, kurulan komisyon marifetiyle, hafızlık
tespit sınavı sürecinde göz önünde bulundurulacak
kriterler belirlenmiştir.

KRİTERLERİN BELİRLENMESİ

Eğitim Hizmetleri Genel Müdürlüğümüzce tertip
edilen “Hafızlık Tespit Sınav Kriterlerini Belirleme
Toplantısı”, 27.04.2015 tarihinde Başkanlık merkezinde
Bünyamin ALBAYRAK, Kadir DİNÇ, Cafer Tayyar
DOYMAZ, Bayram YILMAZ, Ali ÖZGELEN, Halil
TENGER, Fatih OKUMUŞ, Mehmet KAPUKAYA,
Osman ALPASLAN, Mustafa BODUR, İbrahim
YILMAZ, Muammer ŞAHİN, Semahat ÖZGENÇ, Kadir
DİLEK, Sema ÇELEM, Nuran ATALAY, Ayşe
BAYER’in katılımlarıyla gerçekleştirilmiştir.
Çalışmada emeği geçen Başkanlık personeline
ve katkıda bulunan herkese teşekkür ederiz.

Eğitim Hizmetleri Genel Müdürlüğü

A. Hafızlık Tespit Komisyonunun Yapısı

1. Komisyon, en az ikisi hafız olmak şartıyla üç
kişiden oluşur.
2. Komisyon başkanları, başta Mushafları İnceleme
ve Kıraat Kurulu üyeleri, kurul uzmanları, dini yüksek
ihtisas/eğitim merkezi müdürü ve eğitim görevlileri
arasından olmak üzere, Kur’an-ı Kerim ve hafızlık
eğitimi alanlarında uzman ve tecrübeli personel
arasından belirlenir.
3. Sınav komisyon üyelikleri, Kur’an-ı Kerim ve
hafızlık eğitimi alanlarında uzman ve tecrübeli personel
arasından belirlenir. Üyelerin belirlenmesinde; aşeretakrib,
hafız, tashih-i hurûf mezunu ve/veya hafızlık
eğitiminde liyakatli olma gibi hususlar göz önünde
bulundurulur.
4. Komisyon üyelerinin seçilmesinde, bilfiil hafız
yetiştiren öğreticilerin de bulunmasına dikkat edilir.
5. Komisyonda üye olan öğreticilerin, görev yaptığı
kursun öğrencilerinin sınava girdiği komisyonda
görevlendirilmemesi esastır.
6. Komisyon başkanı, -yazışmaya gerek
duymaksızın- asıl üyelerden geçerli mazereti sebebiyle
komisyona katılamayanların yerine, yedek üyenin
komisyona çağrılmasını sağlar ve bu husus sınav tespit
tutanağına işlenir.
7. Komisyon başkanının mazeret bildirmesi
durumunda ise, ilk sıradaki asıl üye komisyon başkanı
olur ve bu husus sınav tutanağına işlenir.
8. Komisyon başkanı veya üyelerden biri
katılamadığında yedek üye çağrılırken, “komisyonun en
az ikisinin hafız olması” şartı göz önünde
bulundurulmalıdır.
9. Sınav süresince, komisyon başkanının
koordinesinde, sekretarya ve diğer hizmetlerde
görevlendirilen personel, görev alanıyla ilgili konularda,
sınavın sağlıklı ve usulüne uygun bir şekilde
gerçekleştirilmesine yönelik alınan tedbirlere uymakla
sorumludur.

B. Hafızlık Tespit Komisyonunun Çalışma
Usulü


1. Sınav merkezinin bağlı bulunduğu idari birim
(dini yüksek ihtisas/eğitim merkezi müdürlüğü,
müftülük), aydınlatma, ısınma, havalandırma ve oturma
düzeni gibi sınav salonuyla ilgili gerekli tedbirleri
almakla yükümlüdür.
2. Kendilerine bildirim yapılan asıl üyeler, sınav
için belirlenen yer, tarih ve saatte hazır bulunurlar.
3. Komisyon, sınavın başlama ve bitiş saatlerine
riayet eder.
4. Sınav esnasında komisyon üyelerinin tamamı
hazır bulunur. Namaz, yemek gibi ihtiyaçlar için
komisyon üyeleri birlikte ara verir.
5. Komisyon başkanı, sınava telefon, kayıt cihazları
vb. elektronik cihazlar alınmaması hususunda gerekli
tedbirleri alır.
6. Komisyon, kimlik tespitinde dikkatli davranır.
Hafızlık sınavı giriş belgesi ile nüfus cüzdanı veya kimlik
belgesi yerine geçen belgeler yanında bulunmayan
adayları, sistemde kayıtlı olsalar dahi sınava almaz.
7. Hafızlık sınavı başvurusuyla ilgili olarak adayın
yanıltıcı bilgi veya belge sunduğunun, sınavın herhangi
bir aşamasında komisyon üyelerince tespit edilmesi
halinde, adayın sınavı geçersiz sayılır ve bu durum
tutanakla tespit edilir.
8. Sınava, sistem üzerinden kayıt yaptıran adaylar
alınır, sınav merkezince aday kaydı yapılmaz.
9. Komisyon sınav esnasında, aday dışında öğretici,
kurs yöneticisi, veli, müftü gibi kişileri sınav salonuna
almaz.
10. Komisyon, sınavın hafızlık yarışması değil,
hafızlık tespit sınavı olduğu gerçeğini daima göz önünde
bulundurur.
11. Komisyon, adayın sınav kaygısını azaltmaya
yönelik gerekli rehberlikte bulunur.
12. Sınavı biten adayın değerlendirmesi
tamamlanmadıkça sonraki adayın komisyona
çağrılmamasına dikkat edilir.
13. Komisyon, sınavla ilgili genel değerlendirmeler
çerçevesinde; adayın hıfz, usulüne uygun okuyuş,
özgüven, motivasyon gibi hazırbulunuşluk düzeyleriyle
ilgili yaptığı gözlemleri içeren bir rapor hazırlar.
14. Sınava katılan her adayın puanı ve genel durumu
ile ilgili özet bir bilgi hafızlık sınavı giriş belgesinin
arkasına yazılır.
15. Komisyon başkanı, diğer üyelere de soru sorma
hakkı tanır, soru sormada görev paylaşımı yapılır. (1-7
arası sayfaları bir üyenin, 8-14 arası sayfaları bir üyenin
15-20 arası sayfaları da bir üyenin sorması gibi.)
16. Komisyon başkanları; https://ehys.diyanet.gov.tr
(Eğitim Türleri, Hafızlık, Sınav İşlemleri, Hafızlık Sınavı
Not Girme İşlemleri) internet adresinden kendileri adına
açılmış olan hesaba girerek sınava katılanların puanlarını
sisteme kaydeder. Bu konuda sorumluluk tamamen
komisyon başkanı ve üyelerine aittir.
17. Komisyon başkanları; sınav tamamlandıktan
sonra katılanların bilgilerinin ve puanlarının yer aldığı
‘Hafızlık Sınav Tespit Tutanağı’na komisyon üyelerini
kaydederek sistemden çıktısını alır. Asıl olarak görev
alan yedek üyelerin görev aldığı gün/günler de sisteme
girilir.
18. Sınav tutanakları ile Hafızlık Sınavı Giriş
Belgeleri mutlaka ayrı zarflarda tasnif edilir. Hafızlık
sınavı giriş belgelerinin sınav merkezi kanalıyla
Başkanlığımıza gönderilmesi sağlanır.
19. Hafızlık sınav tespit tutanağının her sayfası,
komisyon başkanı ve üyelerince imzalanır.
20. Sınav tutanakları gerekli kontroller yapıldıktan
sonra kapalı zarf içerisinde Eğitim Hizmetleri Genel
Müdürlüğüne gönderilmek üzere sınav merkezine teslim
edilir.
21. Komisyon, herhangi bir sebeple sınava vaktinde
gelemeyen kayıtlı adaylar hususunda, sınav tarihleri
içerisinde gerekli kolaylığı sağlar.
22. Sınav sonunda, sınavın tamamlandığına dair
tutanak yazısı hazırlanıp imza altına alınarak diğer
evraklarla birlikte Başkanlığımıza gönderilmek üzere
sınav merkezine teslim edilir.
23. Sınav sonuçları, bütün sınavların
tamamlanmasından sonra Genel Müdürlükçe açıklanır.

C. Etik İlkeler

1. Sınava başlamadan önce, adaya heyecanının
geçmesi için yeterli hazırlanma süresi verilir.
2. Aday güler yüzle karşılanarak kendini özel
hissetmesi sağlanır.
3. Yoğun bir emek harcanan hafızlık eğitim
sürecinin değerlendirilmesinde; her bir adayla ilgili
gereken hassasiyet gösterilir, böylece adayın mevcut
bilgi ve seviyesini en etkin şekilde yansıtabilmesi
sağlanır.
4. Komisyon, adaya sınav sonucunu ihsas ettirecek
tutum ve davranışlardan uzak durur.
5. Komisyon üyeleri, öğrencinin sınav durumuyla
ilgili komisyon değerlendirmelerini komisyon üyeleri
dışında paylaşmaz.
6. Sınav esnasında su, çay vb. içecekler dışında
yeme-içme hususlarında hassas davranılır.
7. Sınav esnasında hiçbir şekilde telefon görüşmesi
yapılmaz, konuşma, gülme gibi, adayın dikkatini
dağıtacak davranışlardan uzak durulur.
8. Adayı, üyelerin tamamı dikkatle dinler.
9. Yöresel şive/aksan/okuyuş tarzları göz önünde
bulundurulur, farklılıklar sorun konusu yapılmaz.
10. Sınava katılan adayların geldiği il/ilçenin müftü,
yönetici ve öğreticileriyle iletişimde, yanlış anlaşılmalara
sebep olabilecek davranışlarda bulunmamaya özen
gösterilir.
11. Adaylarla empati kurularak, sınavda, sınav
öncesi ve sonrasındaki tüm tutum ve davranışlarda sınava
gelen öğrenci, öğretici ve Kur’an müesseselerine
çocuklarını emanet eden velilere karşı gerekli nezaket
gösterilir.

D. Ölçme ve Değerlendirme

1. Hafızlık belgesi Kur’an-ı Kerim’in tamamını
ezberleyenlere verilir. Hafızlık tespit sınav komisyonu,
sınava giren hafız adayının Kur’an-ı Kerim’in tamamını
ezberleyip ezberlemediğini tespit eder. Bununla birlikte
usulüne uygun olarak okuyuşunu değerlendirir.
2. Sorularda kolaydan zora doğru ilkesi tercih
edilir. İlk sorunun, 30. cüz, Yâsîn, Mülk, Fetih vb.
sûrelerden sorulmasına özen gösterilir.
3. Sorulardan; 1-20. sayfalar arası farklı
sayfalardan olmak kaydıyla, en az iki soru 1-10. cüzler
arasından, iki soru 11-20. cüzler arasından, iki soru da
21-30. cüzler arasından olmak üzere, her öğrenciye en az
6 soru sorulur. Şayet komisyonun kanaati oluşmamışsa
öğrenciye ilave sorular da sorulabilir.
4. Soruların, en az ikisi sayfa başı, ikisi sayfa ortası,
ikisi de sayfa sonundan seçilir.
5. Hafızlık tespit sınavlarında değerlendirme, 100
puan üzerinden yapılır. Başarılı sayılabilmek için en az
70 puan alınması şarttır.
6. Öğrencinin hafızlığının değerlendirilmesinde,
Kur’an-ı Kerim ezberi, tecvit kurallarını uygulaması ve
harflerin mahreçlerine riayet etmesi göz önünde
bulundurulur.
7. Sorular öğrencinin nereden sorulduğunu
anlayabilecek açık ve netlikte sorulmalıdır.
8. Okumaya başlamadan önce adaya yeterli hazırlık
süresi tanınmalıdır.
9. Okuma usulü, hadr ölçüsünü aşmamalıdır.
10. Sınav sonunda öğrenciye, hocasına ve okuduğu
Kur’an Kursuna yönelik olumsuz yaklaşımlarda
bulunulmaz.
11. Adaya veya öğreticisine, sınavı bittikten sonra,
değerlendirme sonucunu yansıtmaksızın gerekli
rehberlik yapılır.
12. Başarısız olanların neden başarısız oldukları,
sınav giriş belgelerinin arkasına yazılmalıdır.
13. Hafızlık eğitiminde çok başarılı olan, sistemli ve
disiplinli çalışan, başarılı öğretici/kursların taltif
edilmesi; başarısız olanların ise uyarılmaları için olumlu
olumsuz hususlar raporlarda tespit edilir.
14. Haziran ayında yapılan sınavlarda varsa, Türkiye
Hafızlık Yarışması’na katılabileceği düşünülen aday
isimleri belirlenir.

Sonuç

Hafızlık tespit sınavında, devletimizin sağladığı
imkânlar, hafız adayımızın harcadığı mesai,
hocalarımızın gayretleri, ailelerin beklentileri, hayır ve
hizmet ehlinin desteklerinin göz önünde bulundurulması
faydalı olacaktır. Gayemiz; gönüllük esasıyla kendilerini
Kur’an yoluna adayan kıymetli hafız adaylarına rehberlik
yapmak, emeklerini doğru yöntemlerle tespit edip
başarılarını taçlandırmaktır.
Sağlıklı değerlendirmelere zemin oluşturması
açından; sınav ortamı, komisyonun yapısı, komisyon
çalışma usul ve esasları, ölçme değerlendirmedeki
objektiflik, gerçekleştirilecek bütün sınavlar için temel
unsurlardır. Bu sebeple; hafızlık tespit sınavlarının,
yukarıda belirtilen kriterlere göre yapılması, hafız
adaylarının yeterliklerinin sağlıklı bir ölçme ve
değerlendirme çerçevesinde tespit edilmesine katkı
sağlayacaktır.